Kentlerin Geleceği için Veri Paylaşımı: Türkiye’deki Dört Büyükşehir Belediyesinin Açık Veri Platformları Üzerine Değerlendirme
Öz
Günümüzde, veri üretimi ve paylaşımı ekonomik, sosyal ve teknolojik gelişimin temel unsurlarından biri hâline gelmiştir. Farklı düzeylerdeki kurumlar ve organizasyonlar, sahip oldukları verileri paylaşarak eğitim, sağlık ve güvenlik gibi alanlarda yenilikçi çözümler geliştirilmesine katkıda bulunmaktadır. Türkiye, merkezi ve yerel yönetimler düzeyinde dijitalleşme süreçlerini uluslararası teknolojik yenilikleri takip ederek ilerletmektedir. Son birkaç yılda yerel yönetimler, kurdukları açık veri platformları aracılığıyla bu sürece doğrudan destek olmaktadır. Yerel yönetimler, kente ilişkin verileri kamuoyuyla paylaşarak sürdürülebilir kalkınma, sosyal refah ve ekonomik büyüme hedeflerine katkıda bulunabilir. Bunun yanı sıra, kent üzerine araştırma yapanlar, paydaşlar ve gönüllüler için veriye dayalı projeler geliştirme imkânı sunabilir. Ancak, açık veri platformlarına yönelik akademik ilginin ve kamu farkındalığının, akıllı şehir uygulamalarına kıyasla daha sınırlı olduğu görülmektedir. Akıllı şehirler, sundukları çeşitli avantajlara rağmen, genellikle teknolojik boyutun aşırı şekilde ön planda olması ve süreçlerin büyük ölçüde teknoloji şirketleri tarafından yönlendirilmesi nedeniyle eleştirilmektedir. Oysa kentle ilgili verilerin açık, erişilebilir ve düzenli olarak güncellenen bir yapıda sunulması, herkesin bu verilere ulaşmasını sağlayarak akıllı şehir süreçlerinin toplumsal fayda odaklı gelişimini destekleyebilir ve akıllı şehirlere yönelik literatürdeki eleştirilerin giderilmesine katkıda bulunabilir. Bu bağlamda, çalışmanın amacı, yerel yönetimler tarafından sunulan açık veri platformlarının mevcut kapasitelerini değerlendirmek, geliştirilmesi gereken alanları tespit etmek ve platformların etkinliğini artırmaya yönelik iyileştirme önerileri sunmaktır. Bu kapsamda, 2023 yılı Ocak ayı ile 2024 yılı Ekim ayı arasında İstanbul, İzmir, Konya ve Balıkesir büyükşehir belediyelerinin açık veri platformlarında sunulan veri setleri, iki farklı zaman diliminde toplanarak karşılaştırılmıştır. Analiz sürecinde, her bir belediyeye ait veri setlerinin adı, üretildiği organizasyon, etiket bilgisi, veri formatı, veri boyutu, indirilme ve görüntülenme sayıları ile oluşturulma ve güncellenme tarihlerinden yararlanılmıştır. Elde edilen veriler, SQL sorgulama diline aktarılarak analiz edilmiş; grafik ve kelime bulutu için Python programlama dili ve ilgili kütüphaneler kullanılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Açık Veri Yerel Yönetimler Kentleşme Akıllı Şehirler Veri Bilimi
Kaynakça
- Alverti, M., Hadjimitsis, D., Kyriakidis, P. ve Serraos, K. (2016). Smart City Planning from a Bottom-up Approach: Local Communities’ Intervention for a Smarter Urban Environment. Fourth International Conference on Remote Sensing and Geoinformation of the Environment (RSCy2016), 9688, 968819. https://doi.org/10.1117/12.2240762
- Atçeken, K. ve Doğan, U. (2024). Yerel Yönetimler Tarafından Üretilen Verilerin Tematik Haritalara Dönüştürülmesi: haritala.com.tr Platformu Önerisi. TMMOB 8. Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi. Ankara
- Atçeken, K., Sezer, T. ve Dik, E. (2024). Unleashing the Potential of Smart Cities: A Web Mapping Application for Türkiye. İçinde S. E. Bibri (Ed.), Smart City Innovations: Navigating Urban Transformation with Sustainable Mobility (ss. 1-11). Springer.
- Ateş, M. ve Önder, D. E. (2019). “Akıllı Şehir” Kavramı ve Dönüşen Anlamı Bağlamında Eleştiriler. Megaron, 4(1), 41-50.
- Attard, J., Orlandi, F., Scerri, S. ve Auer, S. (2015). A Systematic Review of Open Government Data Initiatives. Government Information Quarterly. https://doi.org/10.1016/j.giq.2015.07.006.
- AVTED. (2023). Açık Veri Endeksi 2023. Açık Veri Teknoloji Derneği.
- Batagan, L. (2014). The Role of Open Government Data in Urban Areas Development. Informatica Economica, 18(2), 80-87.
- Bertot, J. C., Gorham, U., Jaeger, P. T., Sarin, L. C. ve Choi, H. (2014). Big Data, Open Government and e-government: Issues, Policies and Recommendations. Information Polity, 19, 5-16.
- Carrara, W., Chan, W. S., Fischer, S., ve Steenbergen, E. V. (2015). Creating Value Through Open Data: Study on the Impact of Re-use of Public Data Resources. European Commision.
- CKAN. (2025). Features. Open Source DMS. https://ckan.org/features.
- CSB. (2024). Ulusal Akıllı Şehir Açık Veri Platformu (ULASAV). Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı - Coğrafi Bilgi Sistemleri Müdürlüğü.https://akillisehirekosistem.csb.gov.tr/DataBank/Detail?mId=32003500&dataBankDataTypeMId=3900360030003600.
- Çelikyay, H. H. (2017). İstanbul Perspektifinden Akıllı Şehirlere Bakış: Şehirleri Akıllı Kılan Sadece Teknoloji mi? Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 1-8.
- Deloitte. (2013). Market Assessment of Public Sector Information. Deloitte for the Department for Business, Innovation adn Skills.
- Eroğlu, Ş. (2019). Açık Devlet Verisinin Sosyo-ekonomik Değeri ve Kullanım Engelleri: Uluslararası Göstergelerde Türkiye. İçinde B. Yılmaz, B. Yalçınkaya, A. Ünal, & F. Özdemirci (Ed.), Endüstri 4.0 Sürecinde Bilgi Yönetimi ve Bilgi Güvenliği: eBelge—eArşiv—eDevlet—Bulut Bilişim—Büyük Veri—Yapay Zeka. Ankara Üniversitesi Bilgi Yönetim Sistemleri Belgelendirme ve Bilgi Güvenliği Merkezi.
- European Commision. (2024). eGovernment Benchmark 2024—Executive Summary. European Union.
- Gündem, F. (2022). Bir Yerel Hizmet Olarak Açık Yönetişim Veri Uygulamaları: Türkiye’de Büyükşehir Belediyelerinden Örnekler. Kent Akademisi, 15(2), 837-852.
- Gündoğan, Y. S. ve Bingöl, E. S. (2024). Türk Kamu Yönetiminde Açık Devlet Verisi Uygulamaları: Büyükşehir Belediye Portalları Üzerine Bir İnceleme. Route Educational & Social Science Journal, 2(11), 170-194.
- Güney, C. (2020). Alternatif “Akıllı” Şehir Yaklaşımının Kamucu Politikalarla Oluşturulması. Madde, Diyalektik ve Toplum, 3(4), 390-398.
- Güneydaş, M. ve Güney, C. (2019). Mekansal Veri Altyapılarında Paradigma Değişimi: Açık Veri Ekosisteminde Mekansal Bağlantılı Veri Altyapılıarı. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 19, 369-389.
- Harrison, T. M., Guerrero, S., Burke, G. B., Cook, M., Cresswell, A., Hrdinova, J., ve Pardo, T. (2011). Open Government and E-Government: Democratic Challenges from a Public Value Perspective. 245-253.
- Hollands, R. G. (2008). Will The Real Smart City Please Stand Up? Intelligent, Progressive or Entrepreneurial? City, 12(3), 303-320. https://doi.org/doi.org/10.1080/136048108024791263.
- Huijboom, N., ve Van den Broek, T. (2011). Open Data: An International Comparison of Strategies. European Journal of ePractice, 11, 4-16.
- Huyer, E. ve van Knippenberg, L. (2020). The Economic Impact of Open Data: Opportunities for Value Creation in Europe. European Commision.
- İPA. (2020). Hakkında. ipa.istanbul. https://ipa.istanbul/hakkinda/
- Kassen, M. (2013). A Promising Phenomenon of Open Data: A Case Study of the Chicago Open Data Project. Government Information Quarterly, 30, 508-513.
- Kassen, M. (2022). Open Data Governance and Its Actors: Theory and Practice. Palgrave Macmillan. doi.org/10.1007/978-3-030-92065-4.
- Kucera, J. ve Chlapek, D. (2014). Benefits and Risks of Open Government Data. Journal of Systems Integration, 1(5), 30-41.
- Laboutkova, S. (2015). Open Government Data—A Lesson to be Learned. 78-88.
- Loomis, J., Koontz, S., Miller, H. ve Richardson, L. (2015). Valuing Geospatial Information: Using the Contingent Valuation Method to Estimate the Economic Benefits of Landsat Satellite Imagery. Photogrammetric Engineering & Remote Sensing, 81(8).
- Loukis, E., Saxena, S., Rizun, N., Maratsi, M. I., Ali, M. ve Alexopoulos, C. (2023). ChatGPT Application vis-a-vis Open Government Data (OGD): Capabilities, Public Values, Issues and a Research Agenda. 95-110. https://doi.org/10.1007/978-3-031-41138-0_7.
- Maratsi, M. I., Ali, M., Alexopoulos, Ch., Saxena, S., Rizun, N. ve Charalabidis, Y. (2023). Analyzing Open Government High Value Datasets: Availability, Publishers’ Contribution and Technical Specifications. Lecture Notes in Business Information Processing (LNBIP). https://doi.org/10.1007/978-3-031-43126-5_21.
- Martin, S., Foulonneau, M. ve Turki, S. (2013). Risk Analysis to Overcome Barriers to Open Data. Electronic Journal of e-Government, 11(1), 348-359.
- McKinsey Global Institute. (2013). Open Data: Unlocking Innovation and Performance with Liquid Information. McKinsey&Company.
- ODI. (2023). Open Data. https://www.theodi.org/knowledge-opinion/glossary/
- Okcu, M. (2024). Yerel Yönetimler ve Vatandaş İletişiminde Dijitalleşme. SETA.
- OKFN. (2023). What is Open Data. https://opendatahandbook.org/guide/en/what-is-open-data.
- Ömürgönülşen, U., & Bakırcıoğlu, İ. O. (2024). Bürokratik Duvarlardan Dijital Dönüşüme: Türkiye’de E-Devlet Kapısı ve E-Belediye Bilgi Sistemi’nin Serüveni. Kaytek Dergisi, 2, 172-193.
- Peled, A. (2011). When Transparency and Collabration Collide: The USA Open Data Program. Journal of The American Society for Information Science and Technologyy, 1(62), 2085-2094.
- Sowe, S. ve Zettsu, K. (2015). Towards an Open Data Development Model for Linking Heterogeneous Data Sources. 344-347.
- The Economist. (2017). The World’s Most Valuable Resource is No Longer Oil, But Data. https://www.economist.com/leaders/2017/05/06/the-worlds-most-valuable-resource-is-no-longer-oil-but-data.
- Townsend, A. M. (2013). Smart Cities: Big Data, Civic Hackers, and The Quest for A New Utopia. W.W. Norton & Company.
- ULASAV. (2024). ULASAV Göstergeler. Ulusal Akıllı Şehir Açık Veri Portalı ULASAV). https://ulasav.csb.gov.tr/gosterge.
- Verma, N. ve Gupta, P. (2015). Challenges in Publishing Open Government Data: A Study in Indian Context. 1-9.
- Zhang, Y., Hua, W., & Shunbo, Y. (2017). Mapping the Scientific Research on Open Data: A Bibliometric Review. Learned Publishing, 31(2), 95-106.
- Zuiderwijk, A., Janssen, M., Choenni, S., Meijer, R. ve Alibaks, R. S. (2012). Socio-technical Impediments of Open Data. Electronic Journal of e-Government, 2(10), 156-172.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Kentleşme Politikaları, Yerel Yönetimler |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 23 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 29 Aralık 2024 |
| Kabul Tarihi | 17 Mart 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 34 Sayı: 2 |
